Câu hỏi thường gặp khi xây dựng dạy học trực tuyến

Có khá nhiều bạn hỏi về việc xây dựng khóa học trực tuyến hay đại loại những thứ tương tự nên mình tổng hợp lại những câu trả lời hi vọng giúp ích được các bạn chuẩn bị ra trường và các bạn muốn ứng dụng dạy học trực tuyến một cách cơ bản vào công tác giảng dạy của mình.

Xây dựng lớp học trực tuyến có tốn phí không?

Nếu gọi “phí” ở đây là số tiền cần bỏ ra ngoại trừ công lao động của cá nhân thì câu trả lời là có cần phí.

Phí phổ biến nhất là khoảng dùng để chi trả cho việc lưu trữ khóa học online để cung cấp cho mọi người.

Hãy tưởng tượng nếu bạn để tài liệu ở máy tính bạn thì chỉ có bạn xem được. Bạn phải đưa tài liệu lên online thì những người khác mới thấy và xem được nhờ vào mạng internet.

Tuy nhiên, khoảng phí này mình có thể “nhờ người khác chi trả” dùm bằng cách sử dụng kết hợp các dịch vụ online miễn phí.

Dưới đây xin liệt kê một số mô hình xây dựng khóa học trực tuyến dùng các dịch vụ online miễn phí dành cho người không biết tự xây dựng website.

• Xây dựng khóa học trực tuyến bằng cách sử dụng các nền tảng viết blog như Blogspot.com, WordPress.com, …
• Xây dựng khóa học trực tuyến bằng Facebook Page, Facebook Group, sử dụng kèm thêm các dịch vụ lưu trữ trực tuyến như Dropbox, Slideshare, Scribd,…
• Xây dựng khóa học trực tuyến bằng Google Page, Google Community, Google Handout, sử dụng kèm thêm các dịch vụ lưu trữ trực tuyến như Dropbox, Slideshare, Scribd,…
• Xây dựng khóa học trực tuyến bằng các nền tảng tạo forum miễn phí.
• Xây dựng khóa học trực tuyến bằng Google Education.
• Xây dựng khóa học trực tuyến trên các hệ thống quản lý khóa học miễn phí. Hiện tôi chỉ biết có trang Lophoc.thuvienvatly.com (tôi xây dựng từ năm 2008) là cho phép các bạn tạo khóa học trực tuyến (chỉ cho môn Vật Lý). Bạn nào biết thêm xin bổ sung.

Và còn rất nhiều giải pháp khác nữa.

Xin nhắc lại là muôn hình vạn trạng cách khai thác các dịch vụ mạng internet cho việc dạy học online.

Hệ thống quản lý khóa học (CMS) là gì?

Đơn giản nó là hệ thống quản lý khóa học. Ở đó,

• giáo viên được cấp tài khoản để tạo ra các khóa học;
• học sinh được cấp tài khoản để tham gia khóa học;
• người quản trị quản lý tất cả các khóa học, các công cụ, các tài khoản;
• người quản trị tạo sẵn các công cụ để giáo viên khai thác và xây dựng khóa học cũng như các tài nguyên cho khóa học: Ví dụ như công cụ soạn bài giảng, công cụ soạn trắc nghiệm, soạn bài tập, đánh giá, rồi công cụ đánh công thức toán, chèn hình, chèn video, forum, chat, …

Các hệ thống này thường được xây dựng thành các ứng dụng web, tất cả thao tác đều online. Phổ biến hiện nay người ta xây dựng trên nền tảng Moodle (Mã nguồn mờ, miễn phí).

Xây dựng khóa học trực tuyến để làm gì?

• Để khoe mẽ và ghi điểm vào hồ sơ xin việc;
• Để học sinh có thể học mà không cần lên lớp;
• Để học sinh học được khi ở nhà;
• Để theo dõi học sinh sát sao hơn;
• Để tăng hứng thú cho học sinh;
• Để truyền bá kiến thức hiệu quả hơn.

Nhiều lắm, kể không hết, sẽ bổ sung tiếp.

Các mô hình xây dựng dạy học trực tuyến?

Nhìn chung thì hoạt động day-học trực tuyến có thể kể đến các mô hình sau:

• Xây dựng khóa học trực tuyến hoàn toàn, người học và người dạy không cần gặp mặt nhau thực tế mà vẫn đáp ứng tiêu chí của việc lĩnh hội kiến thức;
• Xây dựng khóa học trực tuyến chỉ để cho người học làm bài tập về nhà, làm trắc nghiệm đánh giá, làm tiểu luận,…
• Xây dựng khóa học trực tuyến chỉ để cung cấp các thông tin thêm xung quanh bài học trên lớp như xem video, hình ảnh, “bạn có biết”, …
• Xây dựng khóa học trực tuyến để người học học trước ở nhà và lên lớp thảo luận.
• …

Vẫn là nhiều lắm, kể không hết, sẽ bổ sung tiếp.

Xây dựng một khóa học trực tuyến tốn bao lâu?

Trả lời cụ thể thời gian bao lâu thì rất khó. Tôi sẽ viết ra một số điểm ảnh hưởng đến thời gian tạo lớp học trực tuyến để bạn có thể tự trả lời cho mình.

Tất nhiên giả sử rằng bạn đã có chuẩn bị khung sườn (giáo án, quy trình) và các tài nguyên media của khóa học. Tôi chỉ nói đến việc bạn biến khung sường trên máy cá nhân bạn thành một khóa học trực tuyến cung cấp cho mọi người online.

• Phụ thuộc vào nội dung, mục đích, sự đầu tư và mô hình khóa học của bạn. Nếu bạn soạn khóa học cho HS tự học hoàn toàn thì nội dung sẽ rất chi tiết và nhiều, đương nhiên là mất thời gian hơn là một khóa học chỉ cung cấp cho học sinh hoặc chỉ là kiểm tra đánh giá; hoặc chỉ là bài tập về nhà; hoặc chỉ là cung cấp thêm tư liệu, video, hình ảnh để HS xem thêm.
• Phụ thuộc vào các tài nguyên bạn sử dụng cho khóa học. Nếu tài nguyên là chữ thì bạn chỉ việc copy và paste từ file văn bản lên các công cụ soạn văn bản online. Còn nếu tài nguyên là công thức toán học, hình ảnh, video thì bạn phải sử dụng các công cụ để upload rồi chèn vào, do đó sẽ mất nhiều thời gian hơn.
• Phụ thuộc vào thao tác và sự hiểu biết về kĩ thuật của bạn. Nếu  bạn biết và rành các thao tác cơ bản hoặc các thao tác xử lý online thì công việc sẽ nhanh hơn rất nhiều so với bạn chưa biết hoặc thao tác chưa quen.

Muốn biết bao lâu thì chỉ có một cách là bắt tay vào làm ngay và luôn.

Tôi xin liệt kê dưới đây một số kinh nghiệm giúp bạn làm nhanh. Đương nhiên phần thao tác cho nhanh thì bạn phải tự học rèn luyện nhé.

• Trước tiên bạn phải chi một khoảng thời gian để mày mò, vọc và tìm hiểu công cụ mà mình dự định sẽ xây dựng khóa học trực tuyến trên đó để biết được khả năng và giới hạn của các công cụ này.
• Phải soạn giáo án và quy trình, kịch bản dựa trên các hiểu biết sâu sắc của mình về công cụ. Bạn phải dùng giấy và bút chì, vẽ ra cho được khóa học của mình đầu tiên là có gì, trang tiếp theo là có gì, các trang trong click vào là có cái gì. Video chèn chỗ nào, các silde chèn chỗ nào, khi nào thì cho người học xem phần đọc thêm, rồi làm sao để người học dòm vào mà không bị văng đi ngay, rồi tiêu chí thế nào, bla bla… Quá nhiều để viết ở đây, nhưng nhiêu đó là đủ để bạn, nếu là một giáo viên, có thể hình dung ra mình cần làm gì.
• Bạn phải học copy – paste hiệu quả: Nghe nực cười, nhưng tôi thề là đa số sinh viên hiện nay, kể cả giáo viên (Giáo viên có lẽ tỉ lệ cao hơn) không biết khai thác copy paste một cách hiệu quả. (bạn tự nghiên cứu, hoặc chờ tôi sẽ viết một bài riêng).
• Bạn nên chuẩn bị tất tần tật các tài nguyên vào 1 folder riêng trên máy tính.
• Bạn nên làm liên tục cho đến khi nào bạn cảm thầy hoàn thành một phần độc lập, tránh ngắt quãng
• Bạn phải soạn thô trước rồi canh chỉnh sau.

Tiến trình xây dựng một khóa học trực tuyến

Tôi thường làm như sau:

• Bước 1: Xác định mục đích rồi từ đó xác định mục tiêu và mô hình khóa học, phối hợp với những người liên quan;
• Bước 2: Tìm hiểu kĩ công cụ xây dựng khóa học online mà mình chọn;
• Bước 3: Xây dựng giáo án, quy trình, kịch bản, bố cục;
• Bước 4: Tạo, tìm các tài nguyên hỗ trợ nội dung;
• Bước 5: Chuẩn bị đưa lên online: Tạo các tài khoản cần thiết; tạo folder chứa các tài nguyên;
• Bước 6: Đưa lên onine bằng công cụ mình chọn;
• Bước 7: Điều hành, quảng bá, giới thiệu, thu thập số liệu, ghi chép, cải tiến.

Làm sao để thu hút học sinh vào học?

Có các cách sau, áp dụng tùy hoàn cảnh:

• Làm nội dung và kịch bản cho thất tốt, thật hay, thật hấp dẫn để học sinh kháo nhau vào học và ngày nào cũng mong mỏi vào học;
• Giới thiệu cho bạn bè giáo viên để họ giới thiệu HS vào học;
• Có “chế tài” để ép HS vào học;
• Liên hệ nhờ admin của các website giới thiệu. Đặc biệt, nếu khóa học của bạn là cho môn vật lý, hãy liên hệ Ban quản Trị của Thuvienvatly.com, mình bảo đảm khóa học của bạn sẽ được giới thiệu đến hàng nghì học sinh trên khắp nước nếu khóa học của bạn đặc sắc;
• …

Cần biết gì để có thể bắt đầu xây dựng khóa học trực tuyến?

Đơn giản là nếu bạn biết nhiều thì sẽ làm nhanh, đẹp và hay. Nếu bạn biết ít thì sẽ làm lâu, ít đẹp và ít hay hơn.

Đa số các giải pháp cũng như dịch vụ mạng hiện nay đều được phát triển cho người dùng ở mức cơ bản, dễ sử dụng, nhìn vào là thấy cần phải làm gì ngay.

Và phụ thuộc vào từng công cụ và mô hình mà bạn chọn thì danh sách những thứ cần biết sẽ khác nhau.

Cơ bản thì bạn cần biết:

• Biết mày mò tìm hiểu;
• Biết soạn giáo án, viết kịch bản cho khóa học;
• Biết copy – paste hiệu quả;
• Biết click cuột hiệu quả;
• Biết tìm kiếm tài nguyên.

Nếu bạn biết thêm những thứ sau thì quá tốt:

• Có kiến thức cũng như sử dụng tốt mang internet.
• Biết cơ bản về HTML

Tổng kết những thứ cần biết, bạn xem hình dưới đây nhé:

Đây là mô hình những thứ cần có của người xây dựng khóa học trực tuyến

Mình sẽ tiếp tục cập nhật các câu trả lời nếu có bạn nào hỏi mình tiếp.

Trần Triệu Phú

Vui lòng ghi nguồn đường dẫn bài này khi đăng lại.